پیش گفتار
پسماند به کجا انتقال داده می شود؟
تبدیل تلنبارهای روباز بسیاری از شهرهای دنیا به محل دفن بهداشتی و تحت کنترل به منظور حفظ سلامت عمومی و حفاظت از محیط یک مرحله ضروری می باشد. همانطور که شهرها توسعه می یابند، میزان تولید زباله بیشتر و سیستم جمع آوری پسماند آنها کارآمدتر می گردد و تلنبار روباز زباله غیرقابل تحمل می شود. کتاب مذکور ابزاری برای متخصصین فنی در تبیین سیاست مدیریت پسماند جامد می باشد که در کوتاه مدت، بهبود تدریجی را از طریق افزایش دفع پسماند با هزینه متوسط ایجاد می نماید ، درعین حال سطح قابل قبول حفاظت محیطی را نیز فراهم کند. در دوره های متوسط تا بلند مدت، اهداف باید به دفن کاملاً بهداشتی همراه با برنامه ها و سیاستهای کامل، جهت کاهش تولید پسماند و افزایش بازیافت قابل قبول، منجر گردد. در این زمینه، چکیده آموزنده ای برای کمک به افراد غیر حرفه ای در سال ۱۹۹۸ منتشر گردید.
در نشر این کتاب، بانک جهانی، آژانس توسعه و همکاری سوئیس، اداره سازمان جهانی بهداشت اروپا، مرکز توسعه و همکاری تکنولوژی و (SKAT ) همکاری نموده اند به امید که افراد حرفه ای را در برنامه ریزی، جانمایی ،طراحی، جنبه های عملیاتی دفن پسماند راهنمایی نمایند. ما باید سیاست هایی را که تلنبار کردن روباز زباله را متوقف میسازد و استانداردهای بالاتر و قابل پذیرش که دفع پسماند را ارتقاء میدهد را ترویج دهیم.
Dr. Gtnter Klein : سرپرست محیط و اداره محلی سازمان جهانی بهداشت، کوپنهاک دانمارک.
Anthony Pellegrini : سرپرست دپارتمان توسعه شهری، آب و حمل ونقل بانک جهانی، واشنگتن، ایالات متحده.
چکیده:
دفع پسماندهای باقیمانده در زمین نقطه پایانی هر سیستم مدیریت پسماند می باشد. پنداری بیهوده است که فکر کنیم مشکلات اجتماعی و سلامتی دفع پسماند صرفا ناشی از فعالیت های مراحل جمع آوری و ذخیره پسماند می باشد. متاسفانه دفن روباز یکی از متداول ترین روش های رایج دفن در جهان است. هیچکدام از روش های مدیریت پسماند نظیر جمع آوری و تصفیه، باعث کاهش پسماند خطرناک مرتبط با سلامت و محیط زیست نخواهد شد. اگر محل دفن نهایی پسماند به صورت تلنبار بدون کنترل باشد، توسعه محل های دفن به منظور دوری از تلنبار کردن روباز ضروری می باشد.
به منظور پیشرفت سیستم مدیریت پسماند در کشورهای در حال توسعه، توجهات باید به بهبود محل های دفن پسماند معطوف گردد. در گذشته، از برخی از مساعدت ها و کمک های مالی برای طرح توسعه پسماند اجتناب می شد، شاید بدلیل اینکه تغییر عملیات دفن، بسیار مشکل بوده است. این کتاب قصد دارد تا نشان دهد که انجام کارهای مؤثر و موفقیت آمیز در طی زمان، دارای دستاوردهای عملیاتی بهتر، یعنی بهبود پیوسته در بهره برداری، ساخت و مکان یابی محل دفن می باشد. در عوض محل دفن بهداشتی به عنوان هدف نهایی برای کشورهای با سطح اقتصادی پایین تا متوسط مورد توجه قرار میگیرد که برای آن در یک دوره طرح چند ساله برنامه ریزی می کنند.
اکثر کتب موجود در زمینه محل های دفن بهداشتی بر تکنولوژی و عملیاتهای مطابق با قوانین و شرایط کشورهای با سطح اقتصادی بالا تمرکز دارد. این سری از راهنماها اغلب بر سطح بالایی از حفاظت منابع آبی، نگرانی های زیبایی شناختی، سطح زیادی از تصفیه ،شیرابه، کنترل به منظور اطمینان از کاهش سروصدا و کاهش انتشار گازها توجه دارند. دستیابی فوری به برخی از این تکنولوژی ها و عملیات، فراتر از منابع قابل دسترس در بسیاری از کشورهای با درآمد پایین تا متوسط می باشد.
اصل استفاده شده در این کتاب “حفاظت ساده” می باشد، این اصل در کلیه مراحل توسعه محل دفن اعم از مکان یابی، طراحی، بهره برداری و مراقبت بعد از تعطیلی در نظر گرفته شده است. اصل متداول در این کتاب تأکید بر روش های عملی می باشد که محل دفن می تواند به عنوان یک روش مورد توجه قرار بگیرد و افزایش اطمینان از تبدیل محل های تلنبار روباز به محل های دفن مهندسی و یا شاید روزی محل دفن بهداشتی می باشد. همچنین در تمام مراحل این تکامل، سطح حفاظت محیط زیست و سلامت افزایش خواهد یافت.
این کتاب در گروه مدیریت پسماند در منابع محلی برای کشورهای با اقتصاد پایین تا متوسط نگاشته شده است. لذا ضرورت داشته است که با توجه به تفاوت گسترده در فرهنگ، آب و هوا و رژیم سیاسی در سراسر جهان، به شیوه ای کلی نوشته شود. این موضوع تأثیرات گوناگونی بر تناسب برخی از تکنیک ها و رویکردهای توصیف شده برای طراحی، جانمایی و بهره برداری بهتر و مراقبت پس از بستن محل دفن خواهد داشت.
دیباچه
تقریباً تمام فعالیت های بشر به نوعی، پسماند تولید می کند. اکثر اجزاء منفرد پسماند خصوصاً پسماند خانگی و اداری به طور مستقیم خطری برای سلامت عمومی ندارند. با این وجود این امکان همیشه وجود دارد که پسماند ذخیره شده، جمع آوری شده، کنترل و دفع شده (یا نشده) بتواند خطراتی برای سلامت عموم به وجود آورد. کنترل خطرات ناشی از پسماند در اکثر مقررات و قوانین سلامت عمومی مورد توجه قرار گرفته است. در حقیقت برخی از اولین قوانین، سلامت عمومی مرتبط با مدیریت پسماند در مناطق شهری و ممنوعیت تلنبار کردن آنها در خیابان می باشد.
در قرن نوزدهم، در کشورهایی که تحت تاثیر صنعتی شدن سریع قرار گرفتند، مدیریت پسماند برای اولین بار با عنوان اولویت مقدم سلامت عمومی شناخته شد.
افزایش شهرنشینی ناشی از توسعه صنعتی به این معنی است که حذف مؤثر پسماند از نواحی مسکونی ضروری می باشد. رهاسازی پسماند در نواحی مسکونی، توده های قابل توجهی از مواد فسادپذیر برای جانوران حامل بیماری به آسانی فراهم خواهد کرد. موش ها عامل پراکندگی طاعون خیارکی در قرون وسطی در اروپا و اخیراً در سراسر جهان و نیز سالمونلا، لپتوسپیروز، تیفوس شپشی می باشند.
در کشورهای با درآمد کم و متوسط ، ۵۰-۳۰ درصد پسماند تولید شده در نواحی شهری بدون جمع آوری باقی می مانند، پسماند، منبع ویروس آربوویروس و نیز سکونت گاه طبیعی مگس ها و حشرات خون خوار می باشد. در مناطق گرمسیری برخی از حشرات با انتقال بیماری های اندمیک مرتبط هستند. پسماند جمع آوری نشده همچنین باعث مسدود شدن زهکش ها و افزایش مشکلات بهداشتی مرتبط با ماندابی شدن آب می شود. به علاوه انباشتگی پسماند خطر آنی صدمات فیزیکی برای افرادی که نزدیک به آنها زندگی می کنند را فراهم میکنند. خصوصاً برای خردسالان این اثرات بیشتر حائز اهمیت است. به طور کلی شرایط زندگی سالم و پاکیزه در شهرها، شهرک ها و روستاها بدون مقررات و قوانین قابل قبول دفع و جمع آوری پسماند حاصل نمی گردد. بسیاری از این تلاشها در شهرها و شهرک های توسعه یافته برای بهبود خدمات جمع آوری شهری گسترش یافته است. اکنون به بهبود استانداردهای محل دفن توجه می شود. تلنبار روباز بهداشتی و ایمن نیست. دیگر در دنیای امروزی، عاقلانه و واقع بینانه نیست که صرفاً خطرات سلامتی را از پسماند خیابانهای شهر حذف کنیم و آنها را در حومه شهر و نواحی روستایی انبار کنیم.
۴ دسته از اثرات بهداشتی مکان های دفن پسماند با عملیات و طراحی ضعیف شامل موارد زیر است:
۱- صدمات فیزیکی مستقیم ناشی از شیب ناپایدار پسماند، انفجار و آتش سوزی، خفگی، تصادفات ناشی از انتقال پسماند و تصادفات مشابه.
۲- پاتوژن های پروتوزوآ و باکتریایی و عوامل عفونت زای مشابه که ناشی از آلاینده های بیولوژیکی پسماند و انتقال این عوامل عفونی به میزبان می باشد. راه های انتقال از مسیر دست به دهان، دست-غذا-دهان محتمل ترین مسیر برای آلوده کردن کارگران و جانوران کثافت خوار پسماند می باشد. در حالی که آلاینده های منابع آبی از طریق زنجیره غذایی بر سلامت عمومی تأثیر میگذارند.
۳- مسیرهای انتقال مشابه ای برای مواد شیمیایی از پسماند وجود دارد که بر ارگان هدف، نظم و کنترل عملکرد بدن تأثیر می گذارد. عوامل شیمیایی ایجاد کننده سرطان نیز از نظر تئوریکی محتمل می باشند.
۴- اثرات میکروبیولوژیکی و شیمیایی شناخته شده، مانند اثر بر فعالیتهای رشد، مرگ قابل توجه جنین، کاهش وزن هنگام تولد و یا نقص های خاص تولد می باشند صدمات سلامتی و مرگ ناشی از تماس با ترکیبات شیمیایی آلی ناشی از تلنبار زباله و حتی مواد رادیواکتیو نیز وجود دارد.
دفع پسماند باقی مانده در زمین اجتناب ناپذیر است و این مرحله نهایی هر سیستم مدیریت پسماند می باشد. اما، محل های دفن باید به طور مناسب ساخته و مورد بهره برداری قرار گیرند یا منابع شهری و جمعیت های محلی با این تصور به زندگی ادامه بدهند که مشکلات سلامتی صرفاً ناشی از جمع آوری پسماند می شود.
دفن با تلنبار روباز از متداولترین روش های دفع پسماند در سراسر جهان می باشد. هیچکدام از روش های تصفیه و جمع آوری پسماند خطرات سلامت و محیط زیست ناشی از دفع پسماند را کاهش نمی دهد. محل دفع پسماند به صورت تلنبار روباز خود به تنهائی مسبب ایجاد بیماری می باشد. کتاب موجود یکی از مجموعه اسناد مدیریت پسماند جامد می باشد که به عنوان بخشی از برنامه گروهی مؤثر بین آژانس های غیر رسمی برای مدیریت پسماند جامد معرفی شده است. این کتاب عوامل مؤثر بر مدیریت در کشورهای با سطح درآمد کم تا متوسط را بررسی می کند.
هدف این کتاب توضیح مدیریت پسماند جامد در کشورهای مذکور به منظور توسعه عملیات دفن بهتر با توجه به منابع قابل دسترس آنها می باشد.
نویسندگان : فلیپ راش برووک – مایکل پوک
ناشر : ری آب
چاپ اول